8 اصل پایه در درمان غیر مستقیم
1-ایجاد رابطه گرم وصمیمی با کودک
2-پذیرش کامل
3-ایجاد آزادی عمل در کودک( در ابراز احساسات خود آزاد باشد.
4-شناخت و انعکاس احساسات کودک
5-احترام گذاشتن به کودک
6-جهت ندادن به رفتار کودک
7-شتاب نکردن در درمان
8-توجه درمانگر به محدودیت های کودک
20- نظریه ویر جینیا اکسلاین:او یک نظریه پرداز پدیدار شناختی است ( 1947)پس از راجرز ، درمان غیر مستقیم را در مورد کودکان به کار بست . یکی از موفقیت های او درمان پس بچه ای به نام دیبز است. که شرح کامل آن در کتابی به نام دیبز در جستجوی خویشتن به چاپ رسیده است . دیبز به تشخیص روانشناسان و پزشکان اطفال پسر بچه ای آشفته و غیر عادی است .
او توانایی حرف زدن نداشت ، گاهی بدون توجه به همکلاسی ها و معلم ، مات و بدون حرکت می نشست . با چها ردست و پا روی کف اتاق راه می رفت . . گاهی نیز جیغ و داهای شدید را ه می انداخت . به همین دلیل معلمان ، روانشناسان و پزشک اطفال مدرسه او رابیمار روانی و یا کودکی دچار عقب افتاذدگی ذهنی یا آسیب مغزی به هنگام تولد تشخیص داده بودند.
خانواده ی دیبز پس از تلاش بسیار برای درمان تصمیم می گیرند به منظور مشاوره به اکسلاین مراجعه کنند .
اکسلاین نخستین فردی بود که بازی درمانی را به صورت مدرن ، در اتاق بازی درمانی انجام می داد.
پس از چند جلسه تشخیص دادکه بیماری دیبز اوتیسم است
او کودکی در خود فرو رفته یا خود گم کرده است( خود فرو رفته : نوعی اختلال رفتاری کودک است که با دوران شیر خوارگی . اوایل دوران کودکی ارتباط دارد ، مشخصه آن بی علاقگی به سایر افراد ، اشکال در رشد زبان ، پر فعالیتی، پرخاشگری، خود تخریبی ، توجه بیش از حد به محرکی نامربوط در محیط برای مدتی بسیار طو لانی است )
در اثر تلاش های درمانگر به مرور خود راپیداکرد و به عنوان یک فرد تیز هوش در مدرسه تیز هوشان ادامه تحصیل داد. کتاب
21- نظریه رفتاردرمانگر ها : یکی از بهترین روش های درمان مسائل کودکان ، رفتار درمانی است . این تکنیک در تقویت رفتار مطلوب و خاموش ساختن رفتار نا مطلوب کاربرد دارد.
بسیاری از مسائلی که به مراکز مشاوره ارجاع داده می شود مربوط به ناتوانی والدین در ایجاد رابطه با کودک است .
رفتار درمانگران کمک می کنند که والدین و کودک بتوانند رفتار صحیح را بیاموزند
(6)معمو لاً این کا ر در اتاق بازی درمانی انجام می شود
به این ترتیب که والدین نخست به صورت تماشا گر ، روند رفتار میان کودک و درمانگر را تماشا می کنند ، کم کم به شرکت در بازی می پردازند و در نهایت درمانگر تماشا گر می شود . پس از هر جلسه ، درمانگر با والدین مشاوره ای انجام می دهد که شامل دو
قسمت است
الف- بحث پیرامون فعالیت در اتاق باری
ب- بحث پیامون فعالیت های داخل خانه یا مدرسه
22- نظریه آدلر( 1937-1870) : به عقیده آدلر از طریق بازی ، می توان اطلاعات مفیدی را در رابطه با وضعیت فعلی و آینده او به دست آورد . و زندگی آینده کودک را تا حدودی پیش بینی کرد .
آدلر به شیوه زندگی اهمیت می داد. معتقد بود ، می توان با مشاهده رفتار کلامی و غیر کلامی شیوه زندگی او را کشف کرد .
اطلاعاتی که از مشاهده کودک هنگام بازی به دست می آید ، می تواند به منظور راهنمایی در نحستین سال های زندگی او مورد استفاده قرار گیرد.
مثال : علاقه کودک به سرباز های اسباب بازی ، ممکن است مقدمه ای برای یک زندگی نظامی یا مدیریت فروشگا هی بزرگ در آینده باشد.
براساس فرضیه آدلر ، ویژگی های رفتاری کودک در بازی کاملاً مشخص است ( بسیاری از فرضیه های موجود در مورد کودک از طریق مشاهده وی در بازی قابل تایید است )
به طور مثال : کودکی که نیاز به جلب توجه دیگران دارد ، نقش ستارگان سینما و یا خوانندگان معروف را بازی می کند
کودکی که به دنبال قدرت است نقش فرماندهی یک ارتش بزرگ یا مدیر یک مدرسه را بازی می کند .
یک کودک انتقام جو ممکن است عروسک های خود را کتک بزند. یا اسباب بازی های خود را بشکند
کودک گوشه گیر کمتر به بازی می پردازد.
آدلر در نظریات خود به علاقه اجتماعی نیز اهمبت داده است
علاقه اجتماعی عبارت است از تعا مل فرد با اجتماع. اگر علاقه اجتماعی در کودک رشد نکرده باشد در تعاملات اجتماعی مشکل خواهد داشت.
بازی های اجتماعی معمولاً مقرراتی دارد که هر عضو گروه باید آن را رعایت کند .
تکنیک بازی از نظر آدلر: بازی با عروسک خیمه شب بازی : اولین مر حله در مشاوره آدلر ایجاد ارتباط با کودک است . عروسک ها در واقع مکا لمه بین کودک و مشاور را آسانتر می کند.
2 – خانه عروسکی و خانواده عروسکی : می تواند در مورد کودکان وابسته موثر باشد. برای شناسایی کودکان سطه جو ، کناره گیر و...
23- نظریه مری شریدان : بازی خود جوش ( خود برانگیخته)
در بازی خودجوش ، کودکان خود نوع ، مدت بازی و زمان توقف آن را مشخص می کنند. بزرگتر ها ، در اختیار دادن واجازه دادن به آن ها نقش مهمی دارند. این مسئله بسیار مهم است که درمانگران مبتدی باید به ارزش بازی خود جوش آگاه باشند ، تا بتوانند نقش تسهیل کننده ای دقیق را ایفاء کنند . و امکانات مناسبی در اختیار آنان قرار دهند . باید به خاطر داشته باشیم که هر
کودک فردی است با نیاز های خاص خود که در طی مراحل پیشرفت تغییر می کند .
شرایط بازی : فضا و محیط بازی(فضا ی مناسب ، کافی و امن) ، وسایل بازی( باسن کودک و مراحل پیشر فت او تناسب داشته باشد. برای مثال : کودکی که به علت نا توانی جسمی دارای محدودیت در حرکت است ،باید از ابزار هایی که به آسانی قابل جابه جایی هستند استفاده شود . – باید از نکات ایمنی در باره کلیه ابزار ها ی بازی کا ملاً مطمئن بود . ) ، مدت بازی : ( وقت کافی )، همبازی ها
(7)نکات مهم در بازی خود جوش : 1- پذیرش مسئولیت مراحل گوناگون بازی و رعایت دقیق مسائل ایمنی
2- کمتر به نتیجه بازی بیندیشند اجازه داده شود تا از مراحل گونا گون بازی کودکان لذت ببرند . در واقع هدف انجام دادن بازی خود جوش است نه پرداختن به نتیجه آن .
3- درمانگر بداند چه زمانی باید در بازی کودکان دخالت کند . در مورد کار های نا مناسب آن ها نظر بدهد یا کار هایشان را متوقف کند.
4- نظارت غیر مستقیم و مداوم عا ملی مهم است.
*انواع بازی از نظر مری شریدان :
1-بازی فعال : برای رشد فیزیکی بدن بسیار مهم و ضروری است کودک به تمرین مهارت هایی مانند ( نشستن، خزیدن، ایستادن، دویدن، بالا رفتن، پریدن ، پرتاب کردن ، لگد زدن و گرفتن اشیاء می پردازد. ) پر جنب و جوش و فعال بوده و مستلزم استفاده از سر ، تنه ، پا و دست است . که برای به دست آوردن قدرت، چا لاکی و ایجاد هما هنگی در حرکات می شود. پس از این که کودگان توانایی کنترل سر، دست و پا ها ها را به دست آورند بازی فعال آغاز می شود
2- بازی مهارتی و اکتشافی:معمولاً بعد از سه سالگی
برای رشد محسوس کودک در خوب حرکت کردن، هما هنگی میان حرکات دست و چشم و مانند آن ضروری است .
این بازی کودک را وادار می کند تا در پیرامون خود جستجو کرده و از طریق حواس( بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی) ویژگی های محیط خودرا کشف کند .
3- بازی تقلیدی: در رشد اجتماعی و درک کودک خیلی مهم است . زیرا نیاز به مشاهده دقیق ، تکرار و گزینش می باشد.
بازتاب فعالیت هایی است که کودک میبیند، می شنود و در اطراف او به وقوع می پیوندد.
4- بازی های سازنده: مجموعه ای از حرکات مفید و ظریف حسی و درک پیوسته( ذهنی سازی) و سمبولیک مانند ( سازی)
5- ایفای نقش : یادگیری ، تقلید و ابداع موقعیت های خیالی ، در واقع فرصتی است برای به عمل در آوردن دید گاه ها و مهارت
*طبقه بند ی انواع بازی از نظر لیندر، فین وندنبرگ بر حسب فعالیت ها :به استفاده از بازی به عنوان وسیله ای برای ارزیابی رشد و تحول کودکان کم سن علاقمند بود
1-بازی اکتشافی یا حسی،حرکتی:شامل فعالیت هایی است که تنها برای کسب لذت ازتحریک حس های جسمانی حا صل می شود
اعمال حرکتی تکراری مانند کوبیدن یک قاشق به میز ، یا پر و خالی کردن یک ظرف ماسه بازی اکتشافی هستند .
2- بازی ارتباطی: نزدیک کردن گوشی تلفن اسباب بازی به گوش و.....
3- بازی سازنده : بازی با مکعب ها
4- بازی نمایشی : ماشین سواری
5- بازی همراه با قاعده : قایم موشک بازی
6- بازی جنگی: فعالیت بسیار شدید بدنی و ایجاد سر و صدا( اغلب اجتماعی و گروهی ) کشتی گرفتن
ها که به نوع استفاده از تخیلات و خلاقیت ها بستگی دارد.
6- بازی های با قاعده : از 4 سالگی
سبب ایجاد درک نسبت به تقسیم کردن سهیم شدن رعایت نوبت بی طرفی و رفتار منصفانه و ثبت صحیح نتایج می شود .
* انواع بازی از نظز قاسم قا ضی :
بازی های تقلیدی:
- بازی های نمایشی ( مهمترین نوع بازی های درمانی) در ان احساسات ، نیاز ها و عواطف کودکان انکان بروز مییابد.
- عروسک بازی
(8)2- بازی های نشانه ای ( سمبولیک ) تکه چوبی را پیدا کرده ان راقایق می نامد.
3- بازی های تخیلی : مثلاً تصور جریان آّب باریک به رو دخانه ای بزرگ – حرکت کودک مانند یک اتومبیل
- مکعب سازی
- نقاشی انگشتی
24-نظر اسلام : پیا مبر اسلام (ص) 7 سال نخست زندگی را سال های بازی نامیده است . بازی به ،روان ، شخصیت و عواطف و روابط اجتماعی کودک شکل می دهد. و در رشد او نقش یسیار سازنده ای دارد.
پیا مبر اسلام (ص) در مورد بازی کودکان فرمودند : چه خوب است که فرزندانتان در خردسالی بازیگوش و پر تلاطم باشند.
مع ذلک هیچ یک از نظریه ها تضادی در استفاده از بازی به عنوان یک روش درمانی ندارند. اگر چه افراد مختلف ممکن است در باره علت بازی کودکان اختلاف نظر داشته باشند . ولی با این نکته موافقند که بازی ، از مولفه های ضروری زندگی کودکان است .چرا که آن ها به هنگام بازی معمولاً در طبیعی ترین و راحت ترین و ضعیت هستند . و به همان راحتی که بزرگسا لان احساساتشان را از طریق گفتار ابراز می کنند .کودکان همین کار را با بازی انجام می دهند.